Ivan V là đứa con thứ 12 của Sa hoàng Aleksei, nhưng ông chỉ có hai anh trai lớn tuổi hơn. Anh trai của ông, Alexei đã qua đời vào năm 1670 lúc 16 tuổi, và vì thế anh trai thứ hai, Fyodor III, đã trở thành Sa hoàng sau cái chết của cha mình. Tuy nhiên Fyodor III của Nga là một người hay bị bệnh và luôn đau đầu nhiều năm, và nhiều người sợ rằng ông ta sẽ không thể đẻ được một người thừa kế. Điều này có nghĩa là Ivan có thể chuẩn bị kế vị anh trai của mình như là Sa hoàng, điều này sẽ là một vấn đề vì ông này có những vấn đề về thể chất và tinh thần. May mắn thay, Ivan có một người em cùng cha khác mẹ, hoàng đệ Pyotr, người con của mẹ kế Natalia Naryshkina, rất khỏe mạnh về tâm trí và cơ thể. Trong suốt 6 năm thống trị của anh trai Ivan, Hoàng đế Fyodor III, nước Nga bị chia rẽ nghiêm trọng: Fyodor III được gia đình quý tộc Naryshkin của mẹ mình ủng hộ, trong khi Ivan và em trai Pyotr bị gạt ra khỏi danh sách thừa kế vì gia đình của người mẹ Miloslavskaya không có quan tâm nhiều đến chính trị Nga. Nhưng điều này là không xảy ra vì anh trai Fyodor đã chỉ định sẵn Ivan sẽ lên kế vị sau khi ông chết.

Tuy nhiên, những tham vọng của gia đình Naryshkin đã được bộc lộ ra ngay sau sự kiện năm 1682. Vào tháng 5/1682, Hoàng đế Fyodor III đột ngột qua đời mà không có người thừa kế. Lợi dụng cơ hội đó, các đối thủ và các triều thần khác đã lan truyền tin đồn rằng gia đình Naryshkins đã khiến Ivan bị siết cổ để cháu trai Pyotr mới 10 tuổi, có thể trở thành Sa hoàng. Tin đồn này làm nảy sinh cuộc nổi dậy của trung đoàn Streltsy năm 1682 làm khuynh đảo thành Moskwa. Những binh lính ủng hộ phe gia đình Miloslavsky và hoàng tử kế vị Pyotr đã tấn công và giết hại nhiều người thuộc gia đình Naryshkin. Ivan đã đứng ra hòa giải những người khởi loạn, nhưng sau cuộc nổi loạn này thì quyền cai trị nước Nga thực tế bị rơi vào tay người chị đầy tham vọng của hai hoàng đệ nhỏ tuổi là Sofia Alekseyevna của gia đình Miloslavsky. Sofia Alekseyevna sẽ đồng nhiếp chính khi hai em trai cùng lên ngôi Sa hoàng, để tránh việc dư luận có những suy nghĩ tiêu cực về bệnh tình của Ivan và những lục đục trong nội bộ hoàng gia.